عضو اجرایی هیات مدیره بانک مرکزی آلمان Prof. Joclchim Wurmeling طی یک ویدئو کنفرانس در ماه مه 2020، به بررسی تحولاتی که این ویروس در ابعاد مختلف در کشورهای عضو اتحادیه اروپا و حتی در سطح جهانی برجای گذاشته ،نظراتش را بیان کرد.که در ذیل به بخش های مهمی از نظرات اشاره می شود:

بررسی دوران اپیدمی در اتحادیه اروپا توجه را به دو تحول جلب می کند:بازگشت دوباره به کنترل مرزها و تعلیق مقررات مربوط به کمک های دولتی و مبارزه با ویروس در سطح ملی و فقط با در نظر گرفتن منافع ملی .

از سوی دیگر شاهد رشد روح اروپایی هستیم.منظور ،بحث ، پیرامون بسته حمایتی اروپایی برای ساختن دوباره اقتصاد اروپا پس از بحران است.

از جایگاه ناظران بانکی جا دارد از نقش مهمی که در حال حاضر بانک ها به عنوان پشتیبانان مالی اقتصاد واقعی ایفا می کنند قدردانی شود.نقش محوری بانکداری و تامین نقدینگی در اقدامات سیاسی و نظارتی بازتاب پیدا می کند.

واکنش های سریعی که از همه طرف نشان داده شد، از نظر اندازه ،در نوع خود بی سابقه بود.این اقدامات، ضربه گیر تاثیر بحران بر تولید ناخالص داخلی ،بیکاری،سطوح بدهی برای هر دو بخش خصوصی و دولتی شد.با این حال ،انتظار نمی رفت تاثیرات  این بحران از نظر استانداردهای تاریخی تا این حد جدی باشد.

در مراحل بسیار اولیه ی توقف فعالیت ها ، بانک ها و ناظران تمرکز خود را بر ریسک های بازار،نقدینگی و عملیاتی معطوف کردند ولی هم اکنون، در حال بررسی ریسک اعتباری هستند که بزودی ،بویژه، در بخش هایی که بیشترین آسیب را از بحران کرونا متحمل شدند،خود را نشان خواهد داد.ولی اعتقادم بر این است  که باید فراتر از این چالش ها مد نظر قرار می گرفت و در این ویدئو کنفرانس به سه موضوع پرداخته خواهد شد:

1-     الزامات بحران کرونا برای مقررات چیست؟

2-     چالش های اصلی بانک ها کدام هستند؟

3-     چالش های ناظران در پایان این بحران چیست؟

الزامات بحران کرونا برای مقررات چیست؟

در این رابطه از نظر من 3 پیام وجود دارد.پیام اول :راهی برای بازگشت به شرایط عادی وجود دارد.قانون گذاران در سراسر اروپا،به منظور مقابله با اثرات بحران ،مقررات را تعدیل کردند.قانون مصرف کننده،استاندارد های حسابداری،مقررات توانگری مالی و مقررات بانکی از آن جمله هستند.ولی کرونا قرار نیست تا ابد باقی بماند.از این رو،این صنعت نباید در پی تسکین درد برای دائمی شدن آن باشد. به جای آن باید راهکارهای خلاقانه ای را در این مورد ، که چگونه از تجربیات کسب شده طی بحران درس بگیرد. مطرح کند.

پیام دوم،مقرراتی که اجرای آن ها به تعویق افتاده،لغو شدنی نیستند.بحران،ارزشمند بوذن چارچوب مقرراتی مربوط به اصلاحات بازل را به اثبات رسانیده است.تعلیق مقررات در واقع مثل یک حلقه مفقوده است.بسته کامل شده مقررات بازل 3 باید در اتحادیه اروپا پیاده سازی شود.این که این فرآیند تداوم پیدا کند از بیشترین اهمیت برخوردار است.پیشنهاد کمیته اروپا برای تعویق این مقررات قابل درک است ولی انتظار می رود که تا پایان سال مقررات به طور کامل اجرایی شود.

مهم ترین نکته این است که در تقابل با بحران کرونا ،هیچگونه مماشاتی در خصوص ماهیت مقررات انجام نخواهد گرفت.پیاده سازی بیش از حد رقیق بازل 3 در کشورهای عضو اتحادیه اروپا،به سازو کار مبتنی بر همگرایی مقررات بانکداری هماهنگ بین المللی که به منظور چند جانبه گرایی باید از بیشترین اهمیت برای اروپایی ها برخوردار باشد، لطمه وارد خواهد کرد.چنین پیاده سازی بی رمقی ، به دیگران بهانه ای برای واگرایی از چارچوب توافق شده چند جانبه را خواهد داد.این شرایط نه فقط برابری فرصت های بین المللی را به مخاطره خواهد انداخت، بلکه خاصیت برگشت پذیری بخش مالی به شرایط عادی را در بلند مدت تضعیف خواهد نمود.

پیام سوم: لازم است درس هایی که از این بحران گرفته شده،به اشتراک گذاشته شود. پیشرفت های مقرراتی حاصل از بحران های پیشین ثابت کرده است برای مقابله با این بحران حیاتی هستند.بنابراین، نباید برای این بحران تفاوت قائل شد.باید تلاش کنیم که از آن درس بگیریم.

یکی از موضوعاتی که مطرح شده ، این است که آیا مقررات بانکی به نفع چرخه های اقتصادی عمل می کنند؟ پس از بررسی های انجام شده در پی آخرین بحران مالی نتیجه این شد که سرمایه ای برای مقابله با چرخه اقتصادی در نظر گرفته شود.(capital buffer).ولی هنوز این آمادگی وجود دارد بر مبنای پیشنهاد های دقیق و عملی ، بررسی های بیشتری انجام شود.

در این زمینه باید بررسی شود آیا نیاز به ابزارهای جدید وجود دارد یا می توان از همین ابزارهای موجود به نحو بهتری استفاده کرد؟مثل استفاده از رویکرد through the cycle [1]به جای point in times[2] از آنجایی که پیامد های بحران بتدریج در حال آشکار شدن است ،باید منتظر ماند و دید لازم است چه درس هایی از آن گرفته شود و تا چه حد اصلاحات مقرراتی مورد نیاز است.

3-    چالش مهم بانک ها

در اینجا مایل هستم بر دو موضوع تمرکز داشته باشم:

1-     چالش های قدیمی،چالش های جدیدی خواهند بود ولی بدتر.

حتی قبل از ضربه ای که شوک کرونا وارد کرد،بانک های اروپایی در آرامش نبودند، نرخ های پایین بهره،اثربخشی پایین هزینه،سودآوری پایین،ریسک های تحمیلی از ناحیه برگزیت و نا اطمینانی های جغرافیایی-سیاسی و همچنین محیط رقابتی و روند به سوی یکپارچگی از جمله علل آن محسوب می شدند.

در حال حاضر،بحران کرونا در کانون قرار دارد.ولی چالش های قدیم هم به قوت خود باقی هستند و فشار بر بانک ها برای بررسی مدل های کسب وکار افزایش یافته است.این بدین مفهوم است که یک بانک موفق باید بتواند در دو جبهه بجنگد: لازم است آن ها موضوعات فوری در رابطه با کرونا و در عین حال، موضوعات بلند مدت تر در ارتباط با عملی بودن مدل کسب و کار خود را بررسی کنند .

2-     تاکید بر دیجیتالی شدن، دیجیتالی شدن ، دیجیتالی شدن ،

یکی از آشکارترین اثرات جنبی کرونا ایجاد تحرک در دیجیتالی شدن بود.این تحرک فقط به کاربرد تکنولوژی های اواخر این قرن تا کنون ، مثل پرداخت با کارت،بانکداری آنلاین و تماس های ویدئویی ارتباط می یابد.

این تحولات جالب در زمینه هایی متفاوت و پیچیده فنی مثل هوش مصنوعی، پشتیبانی ربوتیک ،توکنیزه کردن دارایی ها[3]،پردازش ابری cloud computing[4] اتفاق افتاده است.

4-    وظایف ناظران در نهایت برای رویارویی باچالش ها

در رابطه با چالش های ناظران،چندی پیش Andrea Erina بر این نکته تاکید کرد که اقدامات کمکی نظارتی تا زمانی که لازم باشد ادامه خواهد یافت و ما به طور ناگهانی در زمان بهبود شرایط ، تغییر رویه نمی دهیم.بنابراین ،بانک ها بدانند که همان طور که در مورد مقررات عمل شد در نظارت هم برای بازگشت به شرایط عادی دوره گذار وجود خواهد داشت.در تمامی تصمیم گیری ها ، برقراری توازن بین نیازهای بحران و الزامات برای بازگشت بانک ها به شرایط عادی ضرورت دارد.و لازم است این رویه به همین ترتیب در آینده ادامه داشته باشد.

لازم است پس از بحران سرمایه حمایتی تکمیل شود.البته وقتی سودآوری بانک ها پایین است همان طور که در مورد بسیاری از بانک های اروپایی این مصداق دارد،اجرای آن به زمان بیشتری نیاز دارد.

وزرای مالیه و روسای بانک های مرکزی کشورهای عضو گروه 20،اخیرا بر ضرورت برنگشتن اصلاحات مقرراتی تاکیدکرده اند.با این هدف، آن ها از هیات ثبات مالی خواسته اند اقداماتی را که در بحران جاری انجام شده مورد پایش قرار دهند.کمیته بازل هم موافق این کار است.

این بحران نشان داد در کار روزمره ما جای پیشرفت زیادی وجود دارد .به عنوان مثال،زمانی که بحران به سرعت نمود پیدا می کند،پایش به موقع کاری اساسی ومهم است. در این رابطه ابزارهای دیجیتالی می توانند کمک مهمی باشند.نظارت هنوز تا حد زیادی متکی به استفاده از کاغذ است.برای ناظرانی که دورکاری می کنند،نظارت درآینده باید بدون کاربرد کاغذ باشد.از این گذشته، همه کارها نباید با حضور در بانک و دفتر کار انجام شود.در آینده وظایف نظارتی بیشتری از طریق دورکاری انجام خواهد شد.

در رابطه با وضع دیجیتالی شدن کارها ، من می توانم اطمینان دهم که ناظران مایل به خلاقیت در بخش مالی نیستند.در حالی که خلاقیت راهی به سوی ارائه خدمات بهتر، مدیریت ریسک بهتر یا هزینه های اداری پایین تر است.

به عنوان مثال ، پردازش ابری به عنوان یک تکنولوژی مهم برای بهبود خدمات نمود پیدا کرده . است.دستورالعمل بازنگری شده سال گذشته EBA در مورد ترتیبات برون سپاری گام مهمی برای ایجاد امنیت برنامه ریزی بود.به منظور تقویت موقعیت بانک ها نسبت به شرکت های ارائه دهنده خدمات به آن ها،حسابرسی جمعی[5] آن ها می تواند با همان کیفیت حسابرسی انفرادی ولی با اثر بخشی بیشتر انجام شود.

رویکرد ما برای دیجیتالی شدن توانمند کردن یک کار با اتکا به سه اصل است:

استقبال از هر نوع خلاقیت

حفظ بی طرفی نسبت به تکنولوژی

حفظ بی طرفی نسبت به بازار

مقررات بانکی و نظارتی یک مثال عالی در مورد موفقیت همکاری اروپایی و حتی در سطح جهانی است و تا زمانی که با این بحران دست به گریبان هستیم باید این روحیه از راه هایی که به آن اشاره کردم حفظ شود.